Halverwege

2025 is in elk geval wel zo’n moment om een voorlopige balans op te maken. En dat stemt niet hoopvol, is mijn eerste indruk. De gevolgen van de klimaatverandering worden steeds duidelijker. Het lijkt in eigen land nog mee te vallen, tenzij u bijvoorbeeld in Valkenburg of Enschede woont en aan den lijve heeft ervaren dat we echt nog niet opgewassen zijn tegen zwaardere lokale buien. Want niet alleen neemt de gemiddelde temperatuur toe – die 1,5 °C lijkt voor Europa al overschreden – het zijn vooral de extremen waar we aan moeten wennen en waar we onze steden en dorpen op moeten aanpassen.
U merkt, ik zit al in de modus ‘aanpassen’ want dat is inmiddels onvermijdelijk. Wat we kunnen voorkomen door drastisch in te grijpen, is dat het verder uit de hand loopt. En ja, dat vraagt veel van de samenleving, zowel qua inspanning als financiën, maar niets doen kost meer. Vanuit dat perspectief is het zorgelijk dat in Nederland en elders in Europa de op-de-handen-zitters aan de macht zijn. Niet mijn keuze, u begrijpt dat.

Daartegenover: kijk naar wat er al is bereikt. Zo vroeg laatst iemand waarom we nooit meer iets -horen van het gat in de ozonlaag. Dat gat is niet weg, maar neemt niet meer toe. Volgens het KNMI is er zelfs sprake van voorzichtig herstel. Dit komt door wereldwijde afspraken over het uitfaseren van CFK’s én door het nakomen daarvan. Het kan dus wel. En neem de groeiende invloed van verduur-zaming op bedrijfsbeleid, niet zelden ingegeven door prikkels uit de financiële hoek. Banken en verzekeraars die zich ontpoppen als aanjagers van verduurzaming. Nog niet volmaakt, maar onmiskenbaar een andere houding dan een paar jaar geleden.
Daarbij komen er nieuwe generaties aan die van jongs af aan weten dat de planeet grenzen heeft en dat niet gaandeweg hebben moeten leren. Dat leidt zeker tot andere keuzes. Wetenschappelijke analyse van data levert nieuwe inzichten op. Er zijn oplossingen die zoden aan de dijk zetten. Lees het boek ‘Niet het einde van de wereld’ (Hannah Ritchie, University of Oxford) er maar op na: toegankelijk en hoopvol.

We zijn een samenleving in transitie. Dat is een proces van vallen en opstaan, van leren van fouten en van onverwachte meevallers. Het gaat niet vanzelf, maar het gaat. En hé, we zijn pas halverwege…