Mei 2023

Hogeschool met zonne-schoorsteen

VV+ Opvallend

Twaalf jaar geleden werd de locatie ‘Almere’ van Hogeschool Windesheim geopend. Sindsdien is het aantal studenten flink gegroeid en hiermee de behoefte aan nieuwe, passende huisvesting. Door een intensieve samenwerking worden bouwkundige elementen en installatietechniek via parametrisch ontwerpen zodanig op elkaar afgestemd dat er een energieneutraal gebouw ontstaat.

Een gebouw dat in de huidige tijd wordt gerealiseerd, ontkomt niet aan een stevige focus op het thema duurzaamheid. Deze ambities zijn bij het nieuwe pand van Windesheim vertaald door integratie van zowel bouwkundige als installatietechnische elementen. Bouwtechnisch is gekozen voor een hybride hout/staal-constructie, dat een positief effect heeft op de vochtregulering en het binnenklimaat. Verder heeft BDG Architecten bij het ontwerp gekozen voor een logische zonoriëntatie in combinatie met passieve bouwkundige oplossingen, zoals hoge isolatie, overstekken en groene daken die warmte- en koudepieken van buitenaf temperen.

Ventilatie

Op het vlak van installatietechniek zijn verschillende, bijzondere oplossingen toegepast, waarbij een goede samenwerking tussen BDG-architecten en ingenieurs- en adviesbureau DWA van cruciaal belang is geweest. Zo is er voor de ventilatie geen afzuigkanalenstelsel toegepast, maar gekozen voor balansventilatie in combinatie met een luchtbehandelingskast met warmtewielen. Daarbij wordt het atrium als groot retourkanaal – een soort zonneschoorsteen – gebruikt, dat de warmere lucht afvoert door natuurlijke trek. Ook voor de verdeling van de verse lucht over het gebouw wordt gebruikgemaakt van de constructie waardoor actieve inblaassystemen overbodig zijn.
Rico Logman, adviseur en partner bij DWA: ‘Voor de regeling van het klimaat gaan we verder dan de standaard mogelijkheden en maken we niet alleen gebruik van sensoren die de actuele stand van zaken meten, maar ook van voorspellende modellen. Deze zijn onder meer gebaseerd op de weersverwachtingen en anticiperen op verwachte temperaturen. Hiermee werken lagetemperatuursystemen – die minder snel kunnen reageren – beter. De bediening van alle installaties is uitsluitend mogelijk via een app, waarmee fysieke schakelaars en displays zijn komen te vervallen.’
Verder wordt ook de energiezuinige ledverlichting slim gestuurd. Daarbij is het uitgangspunt: het licht is uitgeschakeld en gaat alleen aan wanneer zich mensen in een ruimte bevinden én er onvoldoende daglicht aanwezig is.

Klimaatplafonds

Trots is Logman op de klimaatplafonds. ‘Hierin is alle installatietechniek ondergebracht. Uiteraard bevinden zich hier de voorzieningen voor koelen en verwarmen, maar de klimaatplafonds integreren tevens de verlichting, de ventilatie en het sprinklersysteem. Daarnaast vervullen ze een akoestische rol en beschikken ze over sensoren die temperatuur, relatieve luchtvochtigheid, CO₂ en aanwezigheid meten. Op deze manier zijn er geen bedieningspanelen of thermostaten nodig, maar wordt op locatie het klimaat en verlichting maximaal afgestemd op de behoefte van de gebruiker.’
Door alle bouwkundige en installatietechnische maatregelen is het gebouw in het ontwerp energieneutraal. Een groot aantal zonnepanelen genereert hierbij voldoende energie voor alle elektrische gebouwgebonden installaties terwijl de warmte- en koelvraag wordt ingevuld door een wko. Uiteraard is er geen aansluiting op het gasnet.

Parametrisch ontwerpen

Een van de tools die DWA gebruikte om al vroeg in de ontwerpfase rekening te houden met de hoge eisen op het vlak van duurzaamheid, is parametrisch ontwerpen. Hierbij wordt een gebouwmodel gerealiseerd waarin uiteenlopende gegevens zijn ondergebracht: oppervlakte, percentage glas, aantal bouwlagen en toegepaste bouwmaterialen. De methode onderscheidt zich door het feit dat het model rekening houdt met de onderlinge relaties tussen de verschillende parameters. Hierdoor kan de ontwerper ‘spelen’ met verschillende variabelen en zo zien wat de uitwerking ervan is op bijvoorbeeld het energiegebruik, de warmte- en koudevraag, het beschikbare zonlicht in een bepaalde ruimte enzovoorts.
Logman: ‘Op deze manier is onder andere een bijzonder gevelontwerp tot stand gekomen dat rekening houdt met de hoeveelheid daglicht dat binnenkomt, het comfort, maar ook de energieprestaties en uitstraling van het gebouw. Optimalisatie met het oog op duurzaamheid en circulariteit is hiermee binnen handbereik. Dit past ook bij de kernthema’s die we als bedrijf onlangs opnieuw formuleerden: energietransitie, bouwfysica, installatietechnieken en de digitale agenda van gebouwen. Daarbij draait het altijd om samenwerking. Zonder samenwerking blijf je altijd op je eigen eiland staan.’

Tekst: ing. Marjolein de Wit - Blok
Fotografie: BDG Architecten

Meer weten over innovatieve technieken en ontwikkelingen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief.