Oktober 2025
Portlantis promoot duurzaamheid Rotterdamse haven
VV+ Opvallend
Begin dit jaar opende Portlantis: een state-of-the-art ervaringscentrum op het opgespoten land van Maasvlakte 2. Hier kunnen bezoekers de Rotterdamse haven in al zijn facetten ontdekken. Het is bij uitstek de plek om de belangrijke duurzame transitie te volgen en te snappen wat er bij deze verandering allemaal gebeurt. Uitdagingen op het installatietechnische vlak waren er voldoende, maar het energiepositieve eindresultaat mag er méér dan zijn.
Al van veraf is Portlantis een opvallend bouwwerk dat bestaat uit vijf gedraaide verdiepingen omringd door rode trappen die bezoekers naar het dak leiden. Hier hebben zij een prachtig uitzicht over de zee, de kustlijn en de haven. Gelijktijdig heeft architect MVRDV het functionele en robuuste ontwerp gebaseerd op de no-nonsense omgeving van de haven.
Alle verdiepingen zijn uitgevoerd met grote panoramische ramen; van het cafe op de begane grond tot het restaurant op de bovenste verdieping. De overige verdiepingen bieden ruimte aan een vaste tentoonstelling over de haven met elk een eigen thema: hoe werkt de haven, wat betekent de haven voor mensen en hoe ziet de toekomst eruit?
Het 22 m hoge atrium met spiegelplafond is een aanvullende tentoonstellingsruimte met bovenin een kinetisch kunstwerk en op de begane grond een maquette van de Rotterdamse haven. Naast de publieke functie fungeert het bouwwerk tevens als ontmoetingsplek voor internationale relaties van het Havenbedrijf Rotterdam.
Mee in de transitie
Omdat Portlantis zich inhoudelijk richt op verduurzaming van het havengebied, kan het gebouw zelf niet achterblijven. Dit uit zich op alle fronten. Zo is het bouwwerk gemaakt van eenvoudige, circulaire en industriële materialen en is de hoofddraagconstructie volledig demontabel. Dit maakt het mogelijk alle onderdelen in een later stadium eventueel opnieuw te gebruiken. Bijzonder zijn de gevelpanelen waarvoor een retourname-overeenkomst is gesloten met de fabrikant.
Ook de installatietechniek levert een belangrijke bijdrage aan het duurzame karakter. Portlantis is dan ook energiepositief door onder meer de goede isolatie en het gebruik van een warmtepomp. Er staat ook een windmolen op het eigen terrein, waarmee zo’n 30 procent van de energiebehoefte van het gebouw is gedekt. In combinatie met de pv-panelen op het dak wordt alle energie voor het verwarmen en het verlichten van het gebouw duurzaam opgewekt. Het energieoverschot wordt opgeslagen in de waterbuffer van 300 m3 die onderdeel uitmaakt van de sprinklerinstallatie van Terberg Totaal Installaties.
Voordat de warmtepomp aanslaat, wordt eerst de energie uit de buffer gebruikt. Dit bespaart niet alleen energie, maar hierdoor wordt ook slim gebruikgemaakt van de beschikbare middelen.
Uitdagingen voor de installatieontwerpers waren onder meer dat de bouwkundige aspecten het onmogelijk maakten de installaties op de verschillende verdiepingen netjes boven elkaar te positioneren. De verdiepingen verspringen namelijk schuin. Creativiteit was nodig om deze uitdaging het hoofd te bieden.
Uiterlijk vertoon
Naast de noodzakelijke W-installaties voor verwarming, koeling en ventilatie is het aantal E-installaties voor het creëren van licht- en geluideffecten groot. In het restaurant realiseerde Design Electro Products een opvallend element in het plafond, voorzien van geïntegreerde led-lijnverlichting. Daarnaast zijn decoratieve zuilen met rondom ledverlichting aangebracht. Jordy Slob, marketing manager bij dEP: ‘Uiteindelijk hebben we de volledige elektrotechnische installatie in het restaurant verzorgd, waaronder lichtsturing, noodverlichting en slimme bediening. De installatie is centraal te bedienen via een touchscreen én op afstand via een app, zodat men zich volledig kan richten op de beleving van de bezoekers. Op zich geen complexe opgave, maar wel in een bijzonder gebouw op een bijzondere locatie.’
Nog indrukwekkender zijn de installaties om bezoekers daadwerkelijk de ‘experience’ te geven. Hiervoor zijn tientallen AV- en lichtcomponenten ingezet verspreid over verschillende zones. Elke zone heeft een eigen verhaal en beleving waarbij het de uitdaging was om de techniek ondergeschikt – maar ondersteunend – te maken aan de inhoud. Tom Aarts, directeur van Ata Tech: ‘Dit is uiteindelijk gerealiseerd door samen te werken met meer dan tien verschillende mediapartijen.’
De audiovisuele installatie is onder meer ingezet voor interactieve games en projecties – inclusief augmented reality – waarbij sensortechniek en meer dan 100 IP/Dante-speakers een rol spelen om een zogenaamde soundscape te vormen. Hiermee wordt het leven en geluid van de haven op realistische wijze nagebootst. Tevens realiseerde het bedrijf alle verlichting, programmering en de show control waarmee alle AV- en lichtcomponenten vanuit één systeem worden aangestuurd. Een technisch hoogstandje.
Tekst: ing. Marjolein de Wit - Blok
Fotografie: MVRDV/Ossip van Duivenbode, Design Electro Products
Meer weten over innovatieve technieken en ontwikkelingen?
Meld u dan nu aan voor onze gratis nieuwsbrief