VV02 Omslag 600
September 2022

Stop met verwarmen

Column Harm Valk

29 01

Waarom verwarmen we onze gebouwen eigenlijk? Omdat het moet? Laat ik dat misverstand maar gelijk uit de wereld helpen. Nergens staat dat het moet, zelfs niet in het Bouwbesluit. Maar als we gaan verwarmen, dan zijn er regels, voorschriften, normen en aanwijzingen te over. Wanneer we nadenken over alternatieven voor aardgas voor ruimteverwarming slaan we de vraag naar de noodzaak van die verwarming onbewust over.

Voor alle duidelijkheid: ik ben niet zo naïef om opwarming van de aarde zodanig te interpreteren dat ik mijn ISSO-51 direct aan de kant gooi. Maar er zijn wel degelijk heel wat argumenten te bedenken om af te stappen van een constante 21 °C als heilige graal van de klimatisering van gebouwen.

Mensen zijn verschillend. Dat weet iedereen die met een of meer personen samenwoont uit eigen ervaring. Er is er altijd wel één die het te warm of te koud vindt. Het ideale comfortniveau is niets meer dan het gemiddelde uit een steekproef, waarbij op de selectie van de proefpersonen misschien ook nog wel wat aan te merken valt. Bovendien is een constante temperatuur helemaal niet zo gezond. We varen er wel bij als we afwisseling in temperatuur ervaren. Je schijnt er zelfs van af te vallen. Buiten kijf staat dat je beter inslaapt in een koele slaapkamer. Kom daar maar eens om in een moderne nieuwbouwwoning. Het enige dat dan helpt is het openzetten van het raam, tenminste als het buiten niet te lawaaiig is door verkeer of warmtepompen of te ongezond door de rokende open haard van de buren.

Wat we ook vergeten is dat wij mensen adaptief zijn; 22 °C op een zonnig terras is begin april lekker warm en half augustus frisjes. Ons lichaam past zich aan, aan het gemiddelde van het seizoen. De eerlijkheid gebiedt wel te zeggen dat dit vermogen in de loop van het leven afneemt.

Tot slot: de interne warmtelast. Alles waar een stekker aan zit geeft warmte af en ook ik kom altijd wandcontactdozen te kort. Blijkbaar richten we onze gebouwen ongemerkt in met inefficiënte elektrische verwarming. De afname in de warmtelast door de massale overgang naar ledverlichting wordt dan ook makkelijk gecompenseerd door de veelheid aan trafo’s, opladers en stand-bygebruikers. Thuis koken helpt ook en de gezellige kaarsen zorgen niet alleen voor sfeer, maar ook voor warmte en fijnstof.

Voor mensen met visioenen van ijsdagen en schaatstochten: als het echt vriest is het helder weer en doet de winterzon een flinke duit in het zakje van de warmtebalans. Kortom: als je isolatiepakket een beetje op orde is en je benut de zoninstraling op vorstdagen, dan valt die warmtevraag reuze mee.

Alle reden dus om de vanzelfsprekendheid van verwarming aan de orde te stellen. Helemaal stoppen met verwarmen is misschien een stap te ver, maar laten we wel anders gaan nadenken over verwarmen. Dat vraagt om meer dan een alternatieve opwekker.

Harm Valk, senior adviseur en partner Nieman Raadgevende Ingenieurs