Wat is cool?

In veel gebouwen is de noodzaak van koeling ontstaan door een gebrek aan inzicht in de opwarming. Zomercomfort als collectieve blinde vlek bij ontwerpers van gebouwen. En de installatie-adviseurs die vervolgens verzekeren dat ze de berekende koellast wel efficiënt op kunnen lossen. Mooi stukje werkverschaffing, met alle respect voor de deskundigheid van die adviseurs.

Het probleem ligt er voor. Waarom zijn we blijkbaar zo slecht in staat om gebouwen te ontwerpen die als vanzelfsprekend een lage koellast hebben? Want op een lage warmtebehoefte wordt meestal goed gestuurd. Dat er voor koeling geen eisen in de bouwregelgeving staan, is toch echt een smoes waar je je als professional niet achter kunt en wilt verschuilen. Want dan heb je wel een hele smalle definitie van vakkennis in het hoofd.
Goed ontwerpen dus. Maar omdat dit niet vanzelfsprekend in ieders dna zit, kunnen we elkaar daar wel mee helpen. Wees dus als installatiepartij kritisch op het gebouwontwerp, of je nu adviseur bent of verantwoordelijke voor ontwerp en realisatie. Bevraag die architect op zijn ontwerp, geef kritische punten aan en help te zoeken naar verbeteringen.

Vanzelfsprekend zijn er situaties waar actieve koeling wel degelijk nuttig en nodig is. Denk aan gebouwen met een hoge interne warmtelast, plaatsen waar een nauwe temperatuurgrens geldt of situaties waarin de aanwezige personen geen mogelijkheid hebben hun activiteit, gedrag en kleding aan te passen aan de omstandigheden. Dan kom je al snel uit in de utiliteitsbouw. Maar woningbouw? We zouden toch moeten voorkomen dat we onze ongebreidelde energiebehoefte nog verder vergroten door gekoelde woningen als standaard te gaan zien, zelfs in een veranderd klimaat. Het voorkomen van oververhitting door opwarming zie ik daarom als een belangrijke taak van specialist en adviseur.

Belangrijkste leidraad in de aanpak is dat in woningen de koelbehoefte ontstaat door opwarming en dat die opwarming toch vooral door het raam naar binnen komt. Dus zo maar een koellastberekening starten bij een gebouw dat nog geen zonwering heeft, of met duidelijke missers in het zonbewust ontwerpen, is niet verantwoord. Daarmee maken we de problemen groter in plaats van behapbaar.
Zoals met zo veel zaken begint een cool ontwerp aan de bron: beperk je koelbehoefte voor je hem gaat oplossen. Elke foton zonne-energie die niet binnenkomt, hoeft ook niet weggekoeld te worden. Ingewikkeld? Soms. Verrassend? Vaak. Het vraagt in elk geval een actieve, haast assertieve houding aan het begin van je werkzaamheden als adviseur of ontwerpend installateur. In het ideale geval maak je de installatie overbodig. Gebouwen zonder koeling, dat is pas cool!